<මේ බස් නැවතුම ....> <Airconditioned Bus Shelters>
"මේ මොකක්ද අප්පා මේ......? බස් හෝල්ට් එකක්නේ. මොකක්ද බස් හෝල්ට් එකක තියෙන වැදගත්කම....? මේ චායාරුප දුටු සැනින් මේ පැන ඔබේ සිහියට නොනැගුනානම් පුදුමයකි. සත්‍යයකි. බස් හෝල්ට් එකක තියෙන වැදගත් කම කුමක්ද...?
මේ සටහන අරඹන විටම මගේ මතකයට නැගුනේ පුන්සිරි සොයිසා ශුරීන්ගේ "මේ බස් නැවතුම ...." ගීතයයි. පෙමින් වෙලී සිටි පෙම්වතුන් යුවලක් පෙර කාලයේ සෑම දිනකම බස් නැවතුම් පලක හමුවී පෙම්බස් තෙපලූ බවත්, අද ඔවුන් වෙන්ව ගොස් ඇතත්, ඒ බවක් නොදන්නාක් මෙන් ඒ බස් නැවතුම එලෙසම පවතින බවත් එහි මනා පද වැලකින් විග්‍රහ කර ඇත.
මම මේ කියන්නට යන්නේද බස් නැවතුමක් ගැනයි. මෙහි ඇති විශේෂත්වය කුමක්ද...? 2008 වසරේදී ඩුබායිහිදී ලොව පළමු වරට වායු සමීකරණය කරන ලද බස් නැවතුම්පළවල් ඉදි කලේ අප සියල්ලන්ම පුදුමයට පත් කරවමිනි. (මෙය මා දන්නා තරමින් නිවැරදිය. එසේ නොවේනම් ඒ පිලිබඳ සමාව ඉල්ලන අතර ඔබගේ අදහස් දක්වන්නට ඉඩ ඇත. පසු කාලයේදී අබුඩාබි වලද මෙවැනි බස් නැවතුම් ඉදි කර ඇත.) ගොඩනැගීම, පවත්වාගෙන යාම සහ පැවරීම යන පදනම මත (BOT) රයිට් ඈන්ගල් (Right Angle) නමැති පෞද්ගලික සමාගමක් මගින් මෙම බස් නැවතුම් පළවල් ඉදිකරනු ලැබුවා. මුල් කාලයේ මෙවැනි වායුසමීකරණය කරන ලද බස් නැවතුම් පළවල් ඉදි කරන බවට ප්‍රචාරය වන විට එය බොහෝ දෙනෙකුට පුදුමයක් වුනා. නමුත් කෙටි කාලයක් තුල ඩුබායි වල මෙවැනි බස් නැවතුම් 898 ඉදි කරනු ලැබුවා. කෙසේ වුවද 2009 වසරේ ලොව පුරා බලපෑ මුල්‍ය අර්බුධය ඩුබායි වලටද බලපෑ හෙයින්, මේවා ඉදිකිරීමේදී සැලසුම් කල සමහර ඉලක්ක සපුරා ගැනීමට නොහැකි වුනා. එනිසා මෙයින් 190 පමණ අදටද ක්‍රියාත්මක තත්වයේ නොපවතී. විශේෂයෙන් මේවා ඉදිකිරීම් ඇරඹු සමාගම බලාපොරොත්තු වුනේ එහි පිටත සිදුකරන දැන්වීම් ප්‍රචාරය මගින් මුදල් උපයා ගැනීමටයි. එහෙත් එකවරම මතුව ආ මුල්‍ය අර්බුධය නිසා එය ඉටුවුණේ අඩුවෙන්.
මේ බස් නැවතුම් ඉදි කිරීම කිසියම් තාක්ෂණික දෝෂ කිහිපයක් නිසාත් ප්‍රමාද වුනා. නගරයෙන් පිටත සමහර තැන්වල ඒ සඳහා අවශ්‍ය විදුලි බලය ලබා ගැනීමේ හැකියාවක් නොපැවතීම නිසාද මෙය කල නොහැකි වුනා. එසේම මේ ව්‍යාපෘතියේ තවත් අඩුපාඩු නැතිවාම නොවෙයි. මුල් කාලයේ මෙම නැවතුම් පළවල්, මාස්පතා සම්පුර්ණයෙන් ජලයෙන් සෝදා පවිත්‍ර කෙරුනා. එසේම වා සැකසුම් යන්ත්‍ර ඉතා හොඳින් ක්‍රියාත්මක වුනා. එහෙත් අද සමහර තැනෙක අඩුපාඩු දැකිය හැකියි. කෙසේ වුවත් වසරේ මාස ගණනාවක් සෙල්සියස් අංශක 40 ඉක්මවූ අධික රස්නයෙන් යුතු පරිසරයක් සහිත ඩුබායිහි මේ නිර්මාණය, බොහෝ දුරකට ජනතාවගේ වෙහෙස නිවීමට උපකාරී වූවායයි කිවහොත් වඩා නිවැරදියි. මිට අමතරව ප්‍රධාන බස් නැවතුම් පවතින නගරයන්හි වායුසමනය කල විශේෂ ස්ථානද ඉදිකර තිබෙන බව දැන්විය යුතුයි. එවැනි තැන්වල මගී ජනතාවට සිය වෙහෙස නිවා ගත හැකියි.
ඒ වගේම මේ තැන්වල නොකළ යුතු කටයුතු කිහිපයක්ද තිබෙනවා. මෙම බස් නැවතුම් පලවල නිදා ගැනීම සපුරා තහනම්. එසේම ආහාර පාන ගැනීමද තහනම්. චුවින්ගම්, බුලත් විටද සැපීම කල නොහැකියි. එසේ අපවිත්‍ර කිරීමටද ඉඩක් නැහැ. මෑතක සිට GPS තාක්ෂනය හරහා අදාළ බසය පැමිණෙන මොහොත නිවැරදිව දර්ශනයක් මත සටහන් වෙනවා. ග්‍රීශ්මයේදී මෙන්ම ශීත කාලයේදීද මේ ආවරණය මගීන්ට වඩාත් සුවපහසුවක් දනවන බව අමුතුවෙන් කිවයුතු නැහැ. කෙසේ වුවත් තවත් මෙවන් වූ බස් නැවතුම් පළවල් 1200 ක් ඩුබායිහි ගොඩනැගීමට සැලසුම් සකස් කොට ඇති බව මා දුටුවා. එහෙත් ඒවා කවදා නිම වේදැයි මා දන්නේ නැහැ. මා මේ සමග දක්වා ඇති චායාරුප වල පළමු වැන්නෙහි එසේ බස් නැවතුමක වෙළඳ දැන්වීමක් ප්‍රචාරය කර ඇති අයුරු දැකිය හැකියි. එසේම තවත් චායාරුපයක ඒ අසලම පිහිටුවා ඇති විදුලි ආලෝකය සහිත ප්‍රචාරක පුවරුවක්ද දැක්වෙනවා. අවසානයට දැක්වෙන රතු පැහැති යන්ත්‍රය, අලුත් පෙරගෙවුම් (prepaid) බස් කාඩ්පත් ලබා ගැනීමටත්, කාඩ්පත් වලට මුදල් තැන්පත් කිරීමටත් හැකි යන්ත්‍රයක්. (ලංකාවේ සිටින අයගේ දැන ගැනීම සඳහා.)
කොහොම වුනත් මෙවැනි සුවපහසු බස් නැවතුම් පලක් ලංකාවේ තිබුනානම් පුන්සිරි සොයිසා ශුරින් ගයන විරහ ගීතය වෙනුවට, ආදරය ජයගත් යුවලකගේ ගීතයක් ඇසෙන්නට ඉඩ තිබුණු බවයි මගේ හැඟීම. මන්ද දහදිය පෙරාගෙන, රළු බිත්තියේ ඇඟිල්ලෙන් කුරුටු අඳිමින් පෙම් කරනවා වෙනුවට සුව පහසුවට ඉඳගෙන පෙම් කළා නම් ඔවුන් දෙපල වෙන් නොවීමටත් ඉඩ තිබුනා. ඒ වගේම අපේ පාසැල් කාලයේ හොර රහසේ පෙම් කරන්නට මෙවැනි තැනක් තිබුනානම් කියා ඔබට සිතුනානම්, මා ඒ ගැනත් පුදුම වෙන්නේ නැහැ.
